Spreekbeurtpakket

Voordat we het over de Tonijn gaan hebben, hebben we eerst wat informatie over Defensie voor je, altijd handig om te verwerken in je spreekbeurt.

Wist jij dat Defensie een ander woord voor Leger is? Defensie bestaat uit verschillende onderdelen. De meest bekende zijn:
• De Koninklijke Marine (actief op zee)
• De Koninklijke Landmacht (actief op het land)
• De koninklijke Luchtmacht (actief in de lucht)
• De Koninklijke Marechaussee (politie binnen het leger)

Het doel van het leger is om te beschermen. Ieder onderdeel van het leger heeft zijn eigen taken om de veiligheid van Nederland te beschermen. Niet alleen beveiligen ze Nederland, ook beschermen ze de Nederlandse Antillen en de NAVO-bondgenoten (zie weetjes). Bondgenoten zijn landen die vrienden van elkaar zijn. Zij beschermen ons, wij beschermen hen! Het beschermen van een land bestaat onder meer uit het bestrijden van terrorismedreiging, helpen bij grote rampen, het beschermen van de Nederlandse grenzen, het tegenhouden van onbekende vliegtuigen in de lucht, het opruimen van mijnen en explosieven, drugsbestrijding en de politie en brandweer helpen als dat wordt gevraagd.

De onderzeeboten zijn een onderdeel van de Koninklijke Marine en hebben de belangrijke taak om informatie te verzamelen over de vijand. Onderzeeboten zijn daarvoor heel geschikt, omdat ze onder water niet te zien zijn. Een onderzeeboot is gemaakt van staal. Dat is een heel sterk soort ijzer en dat is nodig! Hoe dieper de boot vaart hoe harder het water er tegenaan drukt.

De Tonijn is ongeveer 80 meter lang en dat is iets korter dan een voetbalveld. Binnen in de boot ziet het eruit als een fabriek. Er zijn dikke pijpleidingen, kabels, kasten met knopjes en lampjes.

De Tonijn werd gebouwd in 1965 en heeft vanaf 24 februari 1966 tot 10 januari 1991 voor de Marine gevaren. Deze onderzeeboot kon gebruikt worden om vijandige schepen te bespioneren of met torpedo’s tot zinken te brengen.

De vijand was niet zo blij met onze onderzeeboten, omdat ze fluisterstil zijn. Ze voeren namelijk op een elektrische motor net als elektrische auto’s van nu. Die hoor je ook niet aankomen. Hierdoor konden ze in het diepste geheim de vijand bespioneren.

In de bovenste buis leefden de 67 mannen. Daar waren alle ruimtes waarin werd gewerkt, geslapen en gegeten. Er waren twee teams. Elk team stond 6 uur op post. Als team 1 op post was, kon team 2 eten, ontspannen of slapen. Daarna draaide ze om. Maar wanneer er gevaar dreigde, was iedereen wakker om mee te helpen.

Op de Tonijn zaten 67 bemanningsleden.
1 commandant, hij was de baas aan boord.
6 officieren.
13 onderofficieren.
27 manschappen (matrozen).
Er was plaats voor maximaal 71 personen, omdat er soms specialisten of gasten meegingen.

In de voorste ruimte van de boot, de boegbuiskamer, sliepen de korporaals en oudste manschappen. Om al die kooien (bedjes) in zo’n kleine ruimte te laten passen was moeilijk. De hoogte van de boegbuiskamer is 2,50 m. Er waren drie rijen van vier bedden boven elkaar. De matrassen waren erg dun. De middelste rij bedjes werd naar boven geschoven als ze niet in gebruik waren en naar beneden als de manschappen gingen slapen. Het onderste bed kon ook als tafel gebruikt worden. De onderste bedden in de middelste rij hadden namelijk een houten bodem, daarom kon dat bed ook als tafel gebruikt worden.
De twee rijen aan de zijkanten hadden elk zes opklapbare bedjes.

In deze ruimte zijn ook de transportmiddelen en bergruimtes voor torpedo’s (bommen) en een luik om uit te ontsnappen. Met een speciale lift konden de torpedo’s worden opgetild om ze voor het binnenluik van een torpedobuis te schuiven. Vanuit deze buis konden de torpedo’s worden gelanceerd. Onder de onderste bedden lagen de reserve torpedo’s. De manschappen sliepen dus bovenop de torpedo’s. Brrrr.

Verder naar achteren komen we bij de commandocentrale, het middelpunt van de boot. In de centrale staan ontzettend veel verschillende apparaten, bedieningspanelen, meetapparaten, vuurleidingsapparatuur en installaties.
⦁ Stuur, om de onderzeeboot in de juiste richting te sturen.
• Diepte stuurinstallatie die de boot op de juiste diepte houdt.
⦁ Navigatie- en aanvalsperiscoop waarmee je naar buiten kunt kijken.
⦁ Plottafel, waar je met een kaart kan bijhouden waar je bent.
⦁ Echolood, waarmee je de diepte onder de boot kan meten.
⦁ Trimkast, om de boot recht te houden. Wanneer mensen van voor naar achteren gaan, wordt de boot achter iets zwaarder en zakt hij iets naar beneden. Met de trim installatie kan je deze helling weer veranderen, door water in of uit de trimtanks te pompen.
⦁ Helling- en dieptemeters (die geven de stand en de diepte aan)

Voor communicatie met de buitenwereld was een speciale ruimte, de radiohut genoemd. In deze hut werden alle berichten verzonden en ontvangen. Er bestonden in de tijd dat de Tonijn gebruikt werd nog geen mobiele telefoons of laptops met internet. Daarom was er een radiohut die vol zenders en ontvangers stond, waar de berichten op verzonden en ontvangen konden worden.

De telegrafisten (de mensen die in de radiohut werkten) ontvingen in deze hut ook het nieuws uit de buitenwereld, die zij opnamen in het scheepskrantje. Zij deden dat op een soort typmachine. Je rolde daar een stuk papier in en iedere letter moest met één toets ingedrukt worden en met inkt werd de letter direct op papier gedrukt. Fout was fout. Weghalen was niet zo simpel. Een heel werk dus.

Diep onder water is geluid het enige middel om de omgeving in de gaten te houden. Sonarapparatuur vangt geluiden op die door operators werd geanalyseerd. Sonaroperators zijn mensen met hele goede oren. Zij zochten uit wat die geluiden precies waren. Was het geluid bijvoorbeeld van een walvis of een ander schip?
Een belangrijke taak van de Tonijn was het registreren van geluiden van schepen van de vijand. Daarom staat er in de sonarhut zoveel apparatuur.

De machines om de boot te laten varen konden vanuit de hulpcentrale op afstand
bediend worden. Die machines stonden in de onderste buizen. In een auto bedien je de motor ook niet onder de motorkap, maar achter het stuur. In de hulpcentrale konden ook pompen en hulpmachines bediend worden.

Een kombuis is een keuken. Daar wordt het eten van alle bemanningsleden klaargemaakt. De kok heeft behalve een fornuis en oven ook een deegmachine met allerlei hulpstukken. Hierdoor kan het apparaat niet alleen deeg maken maar ook groente snijden, gehakt maken, aardappels schillen en nog veel meer. Vers brood, verse koffie, een stevige nassihap, het werd allemaal klaargemaakt in de kombuis. Dat deden ze allemaal in die piepkleine ruimte, veel kleiner dan je keuken thuis.

De kok was verantwoordelijk voor het eten en drinken aan boord. Daarom werd er voor vertrek een planning gemaakt voor het eten voor elke week. Het eten en drinken werd in de koel- en vrieskast, in de onderste buis opgeslagen, alles in volgorde van het weekmenu en in volgorde van de weken. Dan kon alles voor de reis beter worden ingepakt.

De hekbuiskamer is aan het einde, achteraan in de bovenste cilinder. Hij lijkt erg op de boegbuiskamer. Net als in de boegbuiskamer waren hier drie rijen bedjes. Er konden 20 manscheppen slapen.

Dankzij de opklapbare bedjes was hier ruimte voor de korporaals en manschappen om samen te eten. Ook waren hier nog een gezamenlijk douchehok en twee wasbakken. In deze ruimte zijn ook torpedo’s en torpedolanceerbuizen te vinden. En hier is nog een ontsnappingsluik. Ook hier lagen de reservetorpedo’s onder de bedden. Slaap Lekker!

De onderste buizen kan je bereiken via aparte luiken vlak voor het officiersverblijf en in de hulpcentrale.

In de onderste twee buizen zijn opbergruimtes, koelkasten, vriezers, de batterij ruimtes en de machinekamer. De machines in de machinekamer zorgen voor verse lucht, verwarming, water en elektriciteit en voortstuwing.
De machinisten controleren die machines dag en nacht. De vele stroom die nodig is komt uit hele grote batterijen in de batterij ruimtes. Die batterijen zijn wel twee meter hoog en wegen wel 550 kilo. Dat is ongeveer even zwaar als 15 van jouw klasgenootjes bij elkaar.

In de machinekamer staan de dieselmotoren en de elektromotoren. De twee elektromotoren zorgen voor de aandrijving van de schroeven, (net als een elektrische auto). Na een tijdje moesten de batterijen worden opgeladen. Op zee zijn geen laadpalen. Daarom heeft een onderzeeboot dieselmotoren (die heten eigenlijk dieselgeneratoren) om de accu’s op te laden. Die diesels hebben lucht nodig, dus die werken alleen als de snuivermast boven water uitsteekt. Herinner je nog de snuivermast uit het hoofdstuk over de masten? Die hapte bovenwater naar lucht. Die lucht is nodig om de dieselmotoren te laten draaien. De dieselmotoren waren alleen kort nodig om de batterijen op te laden. Daarna kon de onderzeeboot weer snel en zonder geluid te maken onder water verder varen.

De naam onderzeeboot en duikboot lijken hetzelfde maar betekenen toch echt heel verschillende dingen. Een onderzeeboot kan helemaal onder water duiken zonder zuurstof van buitenaf. Een duikboot krijgt zuurstof door een soort snorkel. Meestal vaart een duikboot boven water, en gaat alleen onder water als hij gaat aanvallen. Hetzelfde verschil zie je tussen een duiker en een zwemmer met snorkel.

De Tonijn heeft aan de buitenkant 6 ballasttanks. Als hij boven water wilde drijven zijn ze gevuld met lucht. Als hij wilde duiken werden ze gevuld met zeewater. Wilde de boot stijgen dan werd er in de ballasttanks, onder hoge druk, lucht gespoten.

Op 21 december 1906 werd de 1e Nederlandse onderzeeboot in dienst gesteld: Luctor et Emergo, later Onderzee torpedoboot 1 genoemd en beter bekent als de Hr. Ms. O1. De boot was niet op verzoek van de marine gebouwd en was, voor huidige maatstaven, piepklein. Veertien jaar bleef de boot in dienst. Toen werd de O1 gesloopt.

De ‘toren’ van de O1 (bovenste stukje) is in het Marinemuseum bewaard gebleven. Voor het gebouw van de Onderzeedienst op de Marinehaven staat een replica (namaak) van de toren van de O1.

Indiensstelling van de Hr.Ms.Tonijn 24 februari 1966.
Uitdienststelling Hr.Ms. Tonijn 10 januari 1991.
In 1992 is de Tonijn bij het Marinemuseum geplaatst, en in 1993 is hij voor het publiek geopend.

Heel veel schepen, ook onderzeeboten, hebben een scheepskrant. Op zee kun je geen krant ontvangen, TV kijken of internetten, zeker onder water niet. De telegrafisten ontvingen gelijk met de marineberichten ook het nieuws. Dat zetten ze dan in de scheepskrant. Soms werden ook verhalen verzonnen om in de scheepskrant te zetten, of werd er iets verteld over de havens waar ze naar toe gingen. Zo hadden de bemanningsleden iets te lezen en konden ze op de hoogte blijven wat er in de wereld gebeurde. Bijvoorbeeld wat de voetbaluitslagen waren.

Wanneer je op de Tonijn komt zie je, dat de vrijwilligers daar een speciale speld dragen. Die noemen ze de ‘flipper’. Elke opvarende heeft een jaar de tijd om zijn ‘afoefenboek’ helemaal af te maken. Dan kennen ze alles in de hele boot.
Wanneer dat niet lukt, mogen ze niet meer aan boord blijven

Het SAIL is de boven opbouw van een onderzeeboot en behoort niet tot de drukvaste ruimte waar de bemanning gehuisvest is en waar alle apparatuur in onder is gebracht. Via een zwaar waterdicht luik kom je vanuit het drukvaste compartiment in het inwendige van het Sail. Een trap omhoog komt uit op de commandobrug (alleen voor bovenwatervaart) Het enige wat je in het inwendige van het Sail ziet zijn de waterdichte en drukvaste doorvoeringen van alle masten die vanuit de commandocentrale omhoog of omlaag gestuurd kunnen worden. Bij onderwatervaart zijn alle masten neer tot in het Sail.

De Noord-Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO) werd in 1949 opgericht met als doel de veiligheid en vrijheid van de aangesloten landen te garanderen en wereldwijd stabiliteit te bevorderen.

Koude Oorlog is een periode van “gewapende vrede” tussen de Communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20ste eeuw (1950 tot 1990). Als antwoord op de militaire dreiging van de Sovjet-Unie, werd in 1949 de NAVO opgericht. De NAVO was een militair bondgenootschap. Later was het als tegenhanger van het Warschaupact, dat werd opgericht in 1955.

De Sovjet Unie bestond vroeger (sinds 1917) uit Rusland en een aantal andere landen, zoals Estland, Letland, Litouwen, Wit-Rusland, Oekraïne, en nog veel meer. In 1985 is de unie uit elkaar gevallen en zijn de meeste landen zelfstandig geworden.

Het Warschaupact was een militair bondgenootschap van communistische landen waaronder Rusland tussen 1955 en 1991. Op voorstel van SAIL Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov, opgericht als tegenhanger van de NAVO. Het Warschaupact is inmiddels opgeheven. Er bestaat natuurlijk wel een Russische krijgsmacht + plus bevriende landen met een krijgsmacht die een groep vormen. Problemen met de NAVO en die groep zijn er helaas nog steeds.