wapensystemen - Marinemuseum

De Ruyter

Het schip dat je hier ziet is het geleidewapenfregat Hr.Ms. De Ruyter. Ze was actief voor de Koninklijke Marine in de Koude Oorlog en uitgerust met verschillende soorten wapens.

Die grote radarbol was in de Koude Oorlog revolutionair. Waarom? Tot die tijd kon je met een radar alleen de afstand van het doel zien, óf alleen de hoogte. Als je doelwit een schip was, was dat niet zo erg. Eén radar kon dan afstand, snelheid en koers van de vijand berekenen. Maar tegen vliegende doelen moesten de gegevens van twee radarsystemen gecombineerd worden; de afstand én de hoogte. Dat kostte tijd en maakte de doelberekening lastiger. Ondertussen werden vliegtuigen en raketten steeds sneller. Hr.Ms. De Ruyter had een 3D radar; je kon direct de hoogte én de afstand van het doel zien en je vijand dus sneller uitschakelen.

Hoe werkt dat?

Er komen 100.000 dingen bij kijken, maar het gaat ongeveer zo:

De grote grijze radarbol zoeken alle doelen in de buurt
De marinemensen in de commandocentrale van het schip identificeren de doelen als vriendelijk of vijandelijk.
Vijandelijke doelen, zoals Russische gevechtsvliegtuigen die snel dichterbij komen, worden doorgegeven aan dat kleinere radarbolletje, de vuurleidingradar.
Het bolletje straalt het vijandige doel aan met een eigen radarbundel. Alsof je met een zaklamp een bundel van licht op een doel schijnt in het donker. De grote bol blijft ondertussen de rest van de omgeving in de gaten houden.
Er wordt vanaf het schip een raket afgeschoten. Die volgt eerst de bundel van de vuurleidingradar en vlakbij het doel zoekt hij met zijn eigen radartje waar het doel zich bevindt.
Zodra de raket dicht in de buurt is ontploft hij. Duizenden scherpe deeltjes van de raket doorboren het doel en schakelen het uit.

Wat voel je?

Standard Missile Controller Piet Duivestein heeft verschillende oefeningen meegemaakt waarbij een raket vanaf een geleide wapenfregat werd afgevuurd. Hij zegt:

“Je hoort WHOESHHHHHH. Het hele schip trilt en er komt een heleboel energie los. Je ruikt kruitdampen. Zoals vuurwerk op Oudejaarsavond. En natuurlijk voel je een enorme kik omdat jij degene bent die op de lanceerknop drukt.”

Wat gebeurt er als het goed gaat?

Piet: “Heel simpel, dan is je vijand is uit de lucht geschoten en uitgeschakeld”

Wat kan er misgaan?

Bij het lanceren van een raket komt zoveel specifieke techniek kijken, dat het eigenlijk een wonder is dat de meeste lanceringen goed gaan. Het kan bijvoorbeeld misgaan door:

Kortsluiting, waardoor raket onbestuurbaar wordt en ongecontroleerd boven je schip blijft tollen.
Hij kan blijven hangen in de lanceerbuis, waardoor de raketmotor in de brand vliegt. De bemanning van het schip kan de raket dan uit laten branden of gaan blussen.
Natuurlijk kan het ook zo zijn dat je vijand net op het laatste moment de afgevuurde raket ontwijkt. Als het niet lukt om een vijandelijk doel op tijd uit te schakelen, word je zelf aangevallen. De bemanning van het marineschip moet zich dan schrap zetten voor een inslag en proberen het schip te redden, slachtoffers te helpen en branden te blussen.

Tot slot

De 3D radar van de geleide wapenfregatten was een Nederlandse uitvinding en zijn tijd vér vooruit. De ontwikkeling duurde bijna 10 jaar en kostte vele miljoenen. Meestal krijgt een schip één of meerdere radarsystemen, maar nu werd er een schip ontworpen rond een radarsysteem. Dat was heel bijzonder.

Wil je zelf een keer aan de slag met radar- en wapensystemen van een geleidenwapenfregat? Kom met de klas Cold Storm spelen in het Marinemuseum!